Rys historyczny

Zanim producent z Le Brassus wprowadził do oferty Royal Oak Offshore, stery nad Audemars Piguet przejęli Georges-Henri Meylan i Stephen Urquhart zastępując Georgesa Golaya zmarłego nagle w październiku 1987 roku. Stephen Urquhart stawiał przed firmą ambitne cele jednocześnie mając świadomość niedostatków, które należało jak najszybciej zniwelować. Problem dostrzegł w fakcie, iż odpowiedzialność za wizualizacje produktów oraz współpraca z działem technicznym były skoncentrowane na jednej osobie. Od 1975 roku design Royal Oak spoczywał bowiem w rękach Jacqueline Dimier i tylko od jej talentu, kreatywności, zależało powodzenie kolekcji. Zarząd Audemars Piguet uznał, że należy ten stan rzeczy zmienić i na przełomie lat 1988 / 1989 wokół Dimier zainicjował budowę zespołu projektowego do którego między innymi dołączył Emmanuel Gueit. Stephen Urquhart postanowił wykorzystać fakt świeżego spojrzenia nowych pracowników w kontekście rozwoju kolekcji, więc zwrócił się do Gueita z prośbą wypracowania koncepcji zegarka mającego uświetnić 20 lat istnienia Royal Oak.

Emmanuel Gueit z zaangażowaniem przystąpił do prac nad nowym projektem. Wykorzystując swoje spostrzeżenia co do zmieniających się trendów uznał, że kobiety noszą coraz większe zegarki, których wymiary niewiele ustępują modelom męskim i na tej podstawie doszedł do przekonania, iż mężczyznom należy zaoferować bardziej konkretny produkt charakteryzujący się nieco agresywniejszym wyglądem. Stwierdził również, że nowe dzieło powinno zawierać stoper, co miało dodać trochę sportowego sznytu. Pierwsze szkice powstały w 1989 roku i wywołały pozytywny odbiór wyższej kadry Audemars Piguet wyrażającej jednocześnie obawy o to, czy nowy produkt będzie w stanie odnieść sukces na miarę dotychczasowych modeli Royal Oak. Zasadność wątpliwości wynikała z faktu, iż wówczas modne było noszenie zegarków odznaczających się cienkimi kopertami zawierającymi mechanizmy kwarcowe. Kwarcowe Royal Oak sprzedawały się świetnie, lecz na bazie dotychczasowych doświadczeń uznano, że warto zaryzykować, więc sprawy w swoje ręce wziął dział techniczny. Dział techniczny wyraził stanowisko, iż jedną z najistotniejszych cech dzieła powinna być odporność na działanie pól magnetycznych, dlatego zaprojektowano dwie płyty antymagnetyczne z których jedną umiejscowiono pod tarczą, drugą w deklu, a ponadto wykonano klatkę otaczającą mechanizm. Wspomniane działania zwiększyły rozmiary koperty, co w konsekwencji ograniczyło paletę możliwości wyboru mechanizmu. Ostatecznie werk w postaci kalibru 889 dostarczyła firma Jaeger-LeCoultre, natomiast moduł stopera zrealizowano za pomocą przystawki pochodzącej od Dubois-Dépraz połączonej z mechanizmem bazowym poprzez zębnik usytuowany w osi koła minutowego oraz zębnik koła sekundowego, których obrót przenosił się na koło minutowe i sekundowe stopera. Praca przystawki oparta była na krzywkowych połączeniach, a fakt jej popularności wynikał z uniwersalności i łatwości montażu. Nowe dzieło otrzymało również wyższą klasę wodoszczelności w porównaniu do dotychczasowych modeli Royal Oak. Dodatkowo powleczono gumą koronkę oraz przyciski stopera, co wówczas zwiększyło poziom wyzwania technicznego.

Kiedy idea znalazła odzwierciedlenie w finalnym produkcie niektórzy pracownicy Audemars Piguet byli zaskoczeni wyglądem zegarka, a ponieważ gruba koperta nie specjalnie wpisywała się w rynkowy kanon, dlatego nowy produkt nazwano „ziemniak”. Ostatecznie zegarek nie ujrzał światła dziennego równo po dwóch dekadach istnienia kolekcji Royal Oak tylko kilkanaście miesięcy później czyli w 1993 roku. Do rozwiązania pozostawał jeszcze wybór nazwy „ziemniaka”. Przez krótki czas funkcjonowało określenie „Challenger”, aż w końcu zdecydowano o nawiązaniu do marynistycznych inklinacji Royal Oak i tak światu objawił się pierwszy Royal Oak Offshore. Jako ciekawostkę nadmienię, że zarząd Audemars Piguet nie był przekonany do nazwy Offshore stąd pierwsze 50 egzemplarzy wykonano z grawerem Royal Oak. Dopiero od numeru 51 pojawiła się pełna nazwa – Royal Oak Offshore.

Rynek przyjął nowy produkt w sposób ambiwalentny. Na firmę Audemars Piguet spadło wiele słów krytyki, między innymi Gérald Genta uznał, iż Offshore przypomina słonia morskiego, a wygląd zegarka nazwał herezją. Po przeciwnej stronie stanął agent AP we Włoszech, który stwierdził, że nowe dzieło ma szansę odnieść sukces. Miał rację, gdyż już po kilku latach liczba wyprodukowanych modeli Offshore stanowiła bezmała połowę wszystkich wytworzonych Royal Oak w stosunku 3500 do 8000. Dłuższa perspektywa czasowa zweryfikowała słuszność poglądów optymistów, bo w ciągu blisko trzech dekad powstało ponad 150 referencji Offshore, a sama kolekcja cieszy się obecnie dużym zainteresowaniem klientów. 

Audemars Piguet Royal Oak Offshore Survivor Ref. 26165IO

Trochę o materiałach

Od początku istnienia kolekcji Royal Oak, stal nierdzewna była jednym z podstawowych materiałów określających charakter zegarków aczkolwiek przysporzyła producentowi z Le Brassus sporo kłopotów ze względu na twardość. Nadzór nad wytwórstwem prototypów sprawowała firma Favre & Perret, a sam Gérald Genta wyrażał duży niepokój o powodzenie wykonania koperty i bransolety, gdzie powierzchnie polerowane na wysoki połysk łączyły się z płaszczyznami szczotkowanymi nadającymi im satynowego wykończenia. W końcu udało się opanować obróbkę materiału stanowiącego stop żelaza, węgla i chromu zawierającego ponad 10,5% chromu oraz mniej niż 2% węgla, co dla Genty było synonimem dużego sukcesu. On od początku uważał stal za materiał końca XX wieku twierdząc, iż emanuje siłą. Dlaczego poświęcam temu zagadnieniu tyle miejsca? Ano dlatego, bo dla Audemars Piguet kolekcja Offshore stała się szczególnym poligonem doświadczalnym w zakresie stosowanych materiałów, co tworzy swego rodzaju pomost z eksperymentalnym podejściem do produkcji pierwszego Royala. To do kolekcji Offshore zawitał tytan, włókno węglowe, ceramika nadając jej bardziej konkretny, sportowy charakter w porównaniu do dotychczasowych „Królewskich Dębów” przy czym zmiany w założeniach miały być prokonsumenckie. Na przykład najbardziej narażonym na zarysowania i otarcia elementem Royali jest luneta, dlatego uznano za zasadne wprowadzenie ceramicznych pierścieni koperty bardziej odpornych na zarysowania niż stal. To spowodowało jeszcze więcej komplikacji w kontekście obróbki materiału ze względu na jego twardość. Z kolei włókno węglowe gwarantowało oczekiwaną wytrzymałość mechaniczną (odporność na upadki, wgniecenia) a tytan sprawiał, iż zegarek był lżejszy o zerowym potencjale alergicznym (tytan nie powoduje odpowiedzi immunologicznej organizmu, więc nie działa uczulająco). Po drugiej stronie równania stała konieczność opracowania technologii obróbki nowych materiałów i to się powiodło. Natychmiast naturalnym środowiskiem promocyjnym dla Offshore stały się wydarzenia sportowe takie jak Puchar Ameryki w regatach żeglarskich, gdzie Audemars Piguet odnotował wieloletnią współpracę z syndykatem Alinghi. Dzieła z Le Brassus upiększyły też nadgarstki zawodników motorsportu takich jak Juan Pablo Montoya i Rubens Barrichello. Ciekawą odmianą był również model Offshore Survivor posiadający tytanową czarną kopertę z ceramiczną lunetą o charakterystycznej fakturze dodatkowo zawierającą przegubowe osłony przycisków znane z modelu T3 efektywnie wypromowanego za pośrednictwem Arnolda Schwarzeneggera w filmie pt. Terminator. Nie sposób nie wspomnieć też o modelu z 2007 roku wykonanym dla Alinghi w kopercie z kutego węgla. Ten materiał spełniał kryterium sztywności, lekkości, obrabialności, a wymienione właściwości uzyskano dzięki wielokierunkowym włóknom sprasowanym w wysokich temperaturach. Firma Audemars Piguet potrzebowała trzech lat na wykonanie technologicznych testów w kontekście wodoszczelności oraz odporności zanim kuty węgiel szerzej zastosowała  w swoich zegarkach. Kute włókna węglowe zagościły między innymi w modelach Grand Prix, jakie zadebiutowały w 2010 roku. Jednakże zanim w kolekcji Offshore wydarzyło się to, co najlepsze, w AP zaszły zmiany personalne. W 2003 roku do działu projektowego dołączył Octavio Garcia, który wcześniej pracował dla Omegi oraz innych firm z grupy Swatch. Był on odpowiedzialny za stylistykę Royal Oak Ref. 15300 oraz całej kolekcji „Królewskich Dębów” opartych o kaliber 3120. Opracował też wzornictwo modelu Offshore Juan Pablo Montoya. Kilkanaście miesięcy po Octavio szeregi jego współpracowników zasilił Philippe Vaptzarof, który był autorem wzornictwa „czasomierza” dla Rubensa Barrichello i modeli z serii Grand Prix. Ostatnie z wymienionych najpełniej obrazują zakres zmian materiałowych z jakich zasłynęła kolekcja Royal Oak Offshore, toteż zdecydowałem się poświęcić im więcej miejsca.

Audemars Piguet Royal Oak Offshore Grand Prix

Zbiór Grand Prix Chronograph składa się z trzech modeli. W referencji  dominuje włókno węglowe (Ref. 26290IO), natomiast  dwie pozostałe odmiany stanowią mariaż karbonu z różowym złotem (Ref. 26290RO), a także z platyną 950 (Ref. 26290PO). Pierwszą z odsłon wyróżnia wszystko to, co powinno być domeną współczesnego zegarka o charakterze sportowym, a mianowicie lekka koperta wytworzona z materiałów zaliczanych do high-tech oraz wytrzymały mechanizm, choć akurat werk jest wspólnym mianownikiem każdego z wariantów materiałowych. Referencja 26290IO posiada oktagonalny podwójny pierścień, którego dolną część wykonano z błyszczącej czarnej ceramiki natomiast górę wypełniono karbonem.  Po połączeniu tworzą one wloty powietrza inspirowane motorsportem. Pierścień spoczywa na kopercie także wykonanej z włókien węglowych wiązanych podczas procesu produkcyjnego przeprowadzanego w wysokiej temperaturze, gdzie forma poddawana jest kompresji z siłą nacisku rzędu 300 kg na 1 cm kwadratowy. Na formę składa się zestaw pojedynczych drutów o średnicy 1 mm, z których każdy zawiera kilka tysięcy 7-mikronowych włókien węglowych oplecionych żywicą. Budowa koperty Royal Oak Offshore Grand Prix wymaga użycia zestawu drutów o łącznej wadze 12,5 grama. Nawiasem jako ciekawostkę nadmienię, iż gdybyśmy ułożyli je wzdłuż łącząc końce, otrzymalibyśmy odcinek o długości 22,2 metra drutu węglowego i 99,7 km włókien węglowych. W efekcie obróbki formy powstaje kompozyt składający się w 76% z karbonu  oraz 24% poliamidu. Poliamid w przemyśle wykorzystywany jest do produkcji części maszyn takich jak łożyska ślizgowe, koła pasowe ponieważ wykazuje dużą odporność zmęczeniową, mechaniczną, jest odporny na ścieranie i dobrze tłumi drgania. Kute włókna węglowe uzyskane w procesie produkcyjnym Audemars Piguet  nie wymagają żadnej dodatkowej obróbki takiej jak polerowanie czy satynowanie. Firma z Le Brassus stosuje jedynie drobne poprawki polegające na przycinaniu i skrawaniu materiału.

Zgodnie z intencją Audemars Piguet, wzornictwo elementów zostało wykreowane na bazie inspiracji światem motoryzacji. Wykonaną z anodowanego aluminium tarczę Grand Prix udekorowano znanym z kolekcji Royal Oak Offshore motywem „Méga Tapisserie” jednakże na potrzeby modeli Ref. 26290 zastosowano technikę druku w negatywie nadającą głębię i przywołującą skojarzenia z wlotami powietrza na samochodzie. Ciekawie prezentuje się też pierścień przedstawiający wskazanie skali tachometru. W zamyśle producenta, pierścień ma nawiązywać do felg samochodu wyścigowego wykonanych ze stopu magnezu. Adekwatne to skojarzenie zwłaszcza, iż wskazanie pozwala zmierzyć prędkość poruszania się pojazdu. Napis „Base 1000” oznacza, że od momentu uruchomienia pomiaru w kilometrach na godzinę do jego zakończenia, należy przejechać 1000 metrów. W ten sam sposób wyznacza się prędkość w milach na godzinę, ale wówczas należy pokonać odcinek równy 1,6 kilometra (1 mila = 1,609 km). Sportowy charakter zegarków podkreśla również stoper, którego wskazania wykonano z dużą pieczołowitością zasobną w liczne detale natomiast tytanowe przyciski referencji 26290IO wraz z ceramicznymi komponentami obsługujące jego pracę ukryto w piaskowanych tytanowych osłonach podkreślających wyrazisty wygląd zegarka. Na uwagę zasługuje też koronka wykonana z czernionego tytanu odznaczająca się charakterystycznym ażurowym designem odsłaniającym tulejkę z anodowanego aluminium, której powierzchnię w kolorze czerwonym upiększono monogramem AP. Z kolei przeciwległy bok koperty udekorowano karbonowymi elementami zaprojektowanymi na wzór dyfuzora samochodowego. Powyższe zestawienie lekkich materiałów uzupełnia tytanowy, przeszklony dekiel. W rezultacie koperta Offshore Ref. 26290IO waży zaledwie 120 gramów pomimo pokaźnych rozmiarów wynoszących wszerz 44 mm, wzdłuż 56 mm przy grubości 15,7 mm. Trudno więc poczuć, że ma się zegarek na ręku. 

Kolekcję Royal Oak Offshore Grand Prix urozmaicają jeszcze dwie wersje, w których karbonowy pierścień zestawiono z kopertą wykonaną w różowym złocie oraz w platynie 950 (zdjęcia powyżej). Modele te wpisują się w design odmiany wytworzonej z włókien węglowych. Ze złotą kopertą koresponduje koronka, a także przyciski stopera wykonane z różowego złota, upiększone elementami ceramicznymi. Umieszczono je w osłonach wytworzonych z włókna węglowego. Z kolei odmiana platynowa zawiera analogiczne rozwiązania z tym że koronka oraz przyciski stopera są z białego złota. Każda z wersji posiada też zróżnicowane zestawienia kolorystyczne aluminiowych tarcz. Natomiast cechę wspólną zegarków stanowi dyskretna lupka umieszczona nad datownikiem nadająca czytelności oraz głębi wskazaniom pierścienia cyfrowego urządzenia kalendarzowego.

Koperta modeli Grand Prix skrywa mechanizm 3126/3840 będący w sensie konstrukcyjnym kalibrem 3120 z modułem stopera w postaci przystawki od Dubois-Dépraz połączonej z mechanizmem bazowym poprzez zębnik usytuowany w osi koła sekundowego oraz zębnik koła minutowego, których obrót przenosi się na koło sekundowe i minutowe stopera. Praca przystawki oparta jest na krzywkowych połączeniach bez koła kolumnowego, a jej działanie nie ogranicza się wyłącznie do „chronografu”, lecz poprzez połączenie z mechanizmem podstawowym realizuje też funkcję ciągłego pomiaru czasu. Kaliber 3120 opisałem przy okazji recenzji Royal Oak Ref. 15300ST, a wszystkich zainteresowanych tym, jak ogólnie działa stoper, zapraszam do mojej publikacji dotyczącej Royal Oak Offshore Ref. 26550/26540. Tu nadmienię tylko, iż oprócz stopera, w porównaniu do mechanizmu bazowego, zmianie uległ wygląd wahnika. Jego masa zamachowa nadal wykonana jest z 22-karatowego złota, lecz tym razem posiada kolor czarny i monogram AP bez herbów rodzin Audemars i Piguet. Jest to zamierzony minimalizm dobrze korespondujący ze sportową estetyką „czasomierzy”. Rzeczony werk był podstawową konstrukcją stosowaną w modelach Offshore do 2019 roku. Wówczas producent z Le Brassus wprowadził nowy mechanizm oznaczony jako kaliber 4400 ze zintegrowanym stoperem i od tego momentu trwa stopniowa wymiana w kolekcji Offshore. Dodam, że werk 4400 to już całkowicie własne dzieło Audemars Piguet, a w konstrukcji stopera zastosowano koło kolumnowe oraz sprzęgło pionowe, co ulepszyło jakość działania komplikacji. Inne zmiany to zwiększenie autonomii chodu do 70 godzin, zwiększenie częstotliwości drgań balansu do 4 Hz, modyfikacje w konstrukcji oscylatora, nawrotnika, naciągu oraz napędu. W odrębnym artykule szczegółowo opiszę jak to wszystko działa, a tymczasem idziemy dalej. 

W 2010 roku w kolekcji Offshore zadebiutował model Diver odznaczający się wodoszczelnością 300 m (referencja 15703ST). Początkowa koncepcja na rzeczony zegarek miała stanowić odejście od dotychczas znanej stylistyki „Królewskich Dębów” i posiadać zewnętrzny obrotowy pierścień nurkowy, ale Octavio Garcia nie wyraził zgody na taki krok. O tym, co z tego wyszło, napiszę w odrębnym artykule. 

Wielkie komplikacje

Royal Oak Offshore to nie tylko kreatywność wyrażona w postaci materiałów high-tech oraz ciekawej stylistyki, lecz również zegarmistrzostwo kreowane wielkimi komplikacjami. Przykładem takiego zegarka jest referencja 26288OF zawierająca między innymi obiegowe urządzenie wychwytu i stoper. Mechanizm oznaczony jako kaliber 2912 posiada naciąg manualny i aż 237 godzin autonomii chodu. Częstotliwość drgań balansu wynosi 3 Hz (21600 wahnięć na godzinę), a jako ciekawostkę nadmienię, że mostki  koła włączeniowego oraz sekundowego stopera i koła licznikowej wskazówki minutowej zostały wykonane z anodowanego na czarno aluminium. Luneta zegarka to kute włókna węglowe zestawione ze złotą kopertą i ceramicznymi przyciskami obsługującymi pracę stopera. Autorem dzieła jest Philippe Vaptzarof. Natomiast w 2012 roku Audemars Piguet przedefiniował wygląd Royal Oak Ref. 25865/1105 o którym wspomniałem w opracowaniu dotyczącym referencji 15300ST i w postaci składającego się z 648 części ażurowego mechanizmu 2885 i odkrytej tarczy przeniósł do kolekcji Offshore uzyskując znakomity rezultat.

Limitacje

Offshore to również prostsze konstrukcyjnie zegarki zawierające stoper jak na przykład Ref. 26020/D101 z 2004 roku. Tu jednak trzeba zaznaczyć, iż wskazany model pochodzi sprzed ery kalibru 3120, toteż w tym przypadku użyto werku bazującego na konstrukcji Jaeger-LeCoultre (kaliber 2226/2840). O ten sam mechanizm oparto limitowany do 400 sztuk model Ref. 26007/D088 poświęcony Arnoldowi Schwarzeneggerowi. Inny przykład nieskomplikowanego modelu stanowi referencja 25995/100 na werku 2229/2845 (baza ponownie pochodzi od Jaeger-LeColutre) poświęcona Alinghi. Tu nie uświadczymy nawet stopera, a w zamian producent dał wskazanie autonomii chodu oraz drugą strefę czasową (rok premiery: 2003). W tym przypadku tytanową kopertę zestawiono z platynowym pierścieniem i bransoletą, natomiast mechanizm bazowy oczywiście dostarczył Jaeger-LeCoultre. Wspomniany model jest niemalże „żywcem” przeniesiony z Master Control Réserve de Marche i zamknięty w ramach wzornictwa Royal Oak Offshore, co nie powinno szczególnie dziwić. Nawiasem przypomnę, że na pewnym etapie historii, Audemars Piguet był współwłaścicielem Jaeger-LeCoultre stąd ta powtarzalność. Pozostając w temacie Alinghi w 2005 roku producent z Le Brassus wprowadził do oferty referencję 26040/D002 ze stoperem na werku 2326/2847, a był to limitowany do 2000 sztuk Royal Oak Offshore Alinghi Polaris. 2006 rok to z kolei pas startowy dla Divera czyli butikowy model Scuba z wewnętrznym pierścieniem nurkowym i wodoszczelością 300 m. Tu mam na myśli referencję 15701/D002 na werku 2325. Kolejne limitacje to Offshore Orchard Road (Ref. 26082/D002, mechanizm: 2326/2840) wykonany dla butiku z Singapuru w liczbie 100 sztuk oraz model Offshore Rubens Barrichello (Ref. 26078/D001, mechanizm: 2326/2840) ograniczony do 1000 sztuk. W przypadku Barrichello warto zaznaczyć, iż ceramiczny pierścień upiększono imbusowymi śrubami, co stanowiło odstępstwo od wcześniej znanego wzornictwa. Później powtórzono to między innymi w modelach Survivor, Grand Prix. I wreszcie w 2007 roku wykonano limitowany do 100 sztuk  Offshore Ginza dla butiku japońskiego (Ref. 26180/D101), w którym wykorzystano konstrukcję kalibru 3120 z przystawką stopera od Dubois-Dépraz w postaci kalibru 3126/3840. Myślę, że w kontekście tej wyliczanki ważną informacją wartą zaznaczenia jest fakt, iż w przypadku modelu Scuba oraz wersji Offshore dla butiku z Singapuru motyw na tarczy zwany „Mega-Tapisserie” powstał w wyniku giloszowania. Piszę o tym, bo nie jest to oczywiste, gdyż producent do dekoracji tarczy używa też czasem stempla. Ostatnią limitką na jaką chciałbym zwrócić Waszą uwagę jest Offshore Rhone Fusterie wykonany dla szwajcarskiego butku, Ref. 26108/D066. Ten charakterystyczny model z czerwoną giloszowaną tarczą również oparto o mechanizm 3126/3840, a liczbę wyprodukowanych sztuk ograniczono do 500. Można tak jeszcze długo wymieniać i wskazać np. na Offshore Monte Napoleone (Ref. 26194/D038) z zieloną giloszowaną tarczą korespondującą z kopertą z żółtego 18-karatowego złota będący odpowiednikiem wersji szwajcarskiej, a wykonany dla włoskiego butiku albo wymienić trochę modeli typowo biżuteryjnych, ale wówczas ten artykuł nie miałby końca. To wszystko jednakże pokazuje, jak różnorodna jest kolekcja Offshore, co świadczy o wyobraźni producenta z Le Brassus. Działania te są poparte promocją bazującą na wielkich nazwiskach, bo gdy wskaże się takich ambasadorów (byłych lub obecnych) jak Arnold Schwarzenegger, Leo Messi, Michael Schumacher, Novak Djokovic, Serena Williams, LeBron James, to nie są to tuzinkowe postacie. Szczególnie na niwie sportowej mamy do czynienia z nazwiskami – pomnikami i jako takie idealnie wpisują się w wyjątkowość manufaktury z Le Brassus.

Chcąc jakąś klamrą zamknąć niniejsze opracowanie dodam, że w 2018 roku firma Audemars Piguet na ćwierćwiecze istnienia Royal Oak Offshore zaprezentowała model Ref. 26237ST będący w sensie stylistycznym repliką pierwszego stalowego Offshore, jaki wykonano. Tarczę zegarka udekorowano motywem „Petite Tapisserie” i tak jak wtedy tak i teraz użyto dekla bez przeszklenia, a we wnętrzu koperty zastosowano przystawkę stopera od Dubois-Dépraz. Różnica tkwi natomiast w bazie mechanizmu, bo konstrukcję Jaeger-LeCoultre zastąpiono własnym werkiem oznaczonym jako kaliber 3126 (pochodna 3120). To cieszy, że producent sięga do swojej ciekawej historii dając możliwość zakupu historycznych zegarków w nowej odsłonie bez konieczności szukania na aukcjach i prowadzenia rozważań nad ich stanem technicznym nie „mówiąc” o cenie. 

W kolejnej, czwartej już części, zamieszczę przekrojową recenzję Offshore Diver.